Dziś opowiemy trochę więcej o ministerstwie obejmującym swoimi kompetencjami sprawy notariatu, czyli Ministerstwie Sprawiedliwości. Przyjrzymy się zatem szerzej wszystkiemu, co kształtuje pracę każdej kancelarii notarialnej, w tym naszej w Warszawie na Woli i wpływa na ogólny obraz wymiaru sprawiedliwości, do którego należy również notariat.
Początki Ministerstwa Sprawiedliwości
O Ministerstwie Sprawiedliwości w obecnym kształcie możemy mówić oczywiście w kontekście najnowszych dziejów Polski i czasach po 1989 roku, jednak zaczątki tego, czym jest dziś, można odnaleźć znacznie wcześniej. Wydziały sprawiedliwości w strukturach władz polskich istniały jeszcze w czasach, gdy nasz kraj był monarchią. Bardziej współczesne rozwiązania i pierwsze rzeczywiste ministerstwa odpowiadające za tę sferę pojawiały się na ziemiach polskich podczas zaborów i to od zaborców wyniesiono wiele początkowych rozwiązań zastosowanych po odzyskaniu niepodległości. Tytuł ministra sprawiedliwości przypadł choćby Stanisławowi Bukowieckiemu jeszcze podczas I Wojny Światowej. Pierwszym ministrem sprawiedliwości w odrodzonej Polsce został jednak Leon Supiński. Po ustaniu II RP, a także kolejnej wojny nastąpiła sytuacja, w której Polska oprócz rządów oficjalnej władzy komunistycznej posiadała również rząd na uchodźstwie, w związku z czym również funkcja ministra sprawiedliwości była obsadzona niejako podwójnie, niezależnie od siebie. Po roku 1989 wszystko powróciło do normy i nasz kraj posiadał jeden, miejscowy rząd wraz z ministrem sprawiedliwości. Oczywiście funkcjonowało ono wciąż na innych zasadach niż obecnie. W tym wczesnym okresie funkcjonowania III RP bardziej znane obecnie nazwiska ówczesnych ministrów sprawiedliwości to chociażby Włodzimierz Cimoszewicz, Jerzy Jaskiernia, czy Hanna Suchocka. To w tamtych czasach zaczęły kształtować się też zasady dotyczące tego, jak działa w Polsce wymiar sprawiedliwości, w tym każdy notariusz.
Ministerstwo Sprawiedliwości współcześnie
Ministerstwo Sprawiedliwości we współczesnym kształcie, o którego naturalnej kontynuacji możemy mówić teraz, powstało na mocy „Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 3 listopada 1999 r. w sprawie utworzenia Ministerstwa Sprawiedliwości”. Wówczas otrzymało ono nową podstawę prawną funkcjonowania. Na jego czele stanął oczywiście Minister Sprawiedliwości, którego kompetencje określa obecnie „Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 13 grudnia 2017 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Sprawiedliwości”. Ministrami Sprawiedliwości po 2000 roku, a zarazem postaciami z najnowszej historii polskiej polityki, które mogą pamiętać nawet nasi najmłodsi czytelnicy, byli m.in. Grzegorz Kurczuk, Lech Kaczyński, Zbigniew Ćwiąkalski, Krzysztof Kwiatkowski, Jarosław Gowin, czy Borys Budka. Obecnie funkcję Ministra Sprawiedliwości sprawuje Zbigniew Ziobro. Siedziba współczesnego Ministerstwa Sprawiedliwości mieści się przy Alejach Ujazdowskich w Warszawie.
Działanie ministerstwa
Najogólniej rzecz ujmując, Minister Sprawiedliwości kieruje działem administracji rządowej – sprawiedliwość. Obsługę wykonywanych działań zapewnia Ministerstwo Sprawiedliwości. Minister jest też dysponentem dwóch części budżetu kraju o nazwach: „Sądy powszechne” oraz „Sprawiedliwość”. Czym jest jednak enigmatyczny dział „sprawiedliwość”? W jego skład wchodzi: sądownictwo, prokuratura, adwokatura, radcy prawni, kary, a także interesujący nas tu notariat. Ministrowi Sprawiedliwości podlega też służba więzienna oraz odpowiada on za przygotowanie projektów kodyfikacji prawa karnego i cywilnego. W kierownictwie ministerstwa zasiadają ponadto sekretarze i podsekretarze stanu. W różnych okresach do kompetencji Ministra Sprawiedliwości dołączano lub też oddzielano funkcję Prokuratora Generalnego. Obecnie stanowiska te są ponownie połączone. Pomimo tego, że Ministerstwo nie ma realnie mocy, aby wpływać na decyzje sędziów, czy też notariuszy, decyduje ono o ogólnym kierunku rozwoju wymiaru sprawiedliwości w kraju, jego organizacji i ma gwarantować ciągłość jego pracy. W praktyce Minister Sprawiedliwości jako członek rządu odpowiada więc za całokształt sądownictwa, adwokatury, notariatu itp. oraz całość reform przeprowadzanych w tym zakresie i funkcjonowanie tej sfery życia społecznego. Uogólniając, bo przecież jedna osoba nie tworzy przepisów obowiązujących na każdym szczeblu w całym kraju, władza w Polsce realizuje swoje działania w kraju w zakresie sprawiedliwości poprzez Ministra Sprawiedliwości – bez tej władzy i tworzonych przez nią przepisów nie byłoby podstaw prawnych do funkcjonowania żadnego sądu, prawnika, czy kancelarii notarialnej.
Znamy już zatem podstawy prawne, które umożliwiają działanie w Polsce systemu sprawiedliwości, w tym notariatu. Opisane zagadnienia nie mówią o samych działaniach notariuszy, lecz sięgają jeszcze głębiej – do tego, co w ogóle kształtuje formę działania notariatu i daje jej podstawy prawne w naszym kraju. Bez bogatej historii wymiaru sprawiedliwości, doświadczeń zbieranych przez wieki i wielu najnowszych reform, już po upadku komunistycznej władzy, notariat nie mógłby funkcjonować w taki sposób, jak to ma miejsce dziś.
