Co trzeba wiedzieć na temat sporządzania umów ustanawiających rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków?

Umowa ustanawiająca rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków należy do katalogu umów majątkowych małżeńskich zawieranych w formie aktu notarialnego. To rozwiązanie prawne łączy elementy klasycznej rozdzielności z mechanizmem sprawiedliwego bilansowania majątku dorobkowego małżonków. Daje ono swobodę w zarządzaniu własnym majątkiem w trakcie trwania małżeństwa, ale jednocześnie zabezpiecza interesy stron w chwili ustania ustroju majątkowego. Sporządzenie takiej umowy wymaga wizyty u notariusza, starannego przygotowania się oraz zebrania odpowiednich dokumentów.

Czym jest rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków

Pod pojęciem tym kryje się specyficzny ustrój majątkowy, który małżonkowie mogą wprowadzić w miejsce ustawowej wspólności majątkowej. Rozdzielność majątkowa oznacza, że każdy z małżonków zarządza samodzielnie swoim majątkiem, odpowiada za własne zobowiązania i nie powiększa wspólnej masy majątkowej. Jednak w wersji z wyrównaniem dorobków pojawia się dodatkowy mechanizm – przy ustaniu tego ustroju, np. w razie rozwodu lub śmierci jednego z małżonków, następuje wyrównanie różnic między majątkami.

Dzięki temu małżonek, który w czasie trwania związku z różnych powodów (np. opieka nad dziećmi, ograniczenia zawodowe, różnice w dochodach) zgromadził mniejszy majątek, uzyskuje prawo do żądania wyrównania dorobku. To rozwiązanie łączy zatem samodzielność finansową z elementem ochrony ekonomicznej drugiej strony.

Jak przygotować się do wizyty u notariusza?

Sporządzenie umowy wymaga dokładnego przygotowania. Na pierwszym etapie warto przeanalizować sytuację majątkową i wspólnie określić oczekiwania wobec nowego ustroju. Należy przemyśleć, jakie skutki rozdzielność z wyrównaniem dorobków wywoła w praktyce, zarówno w odniesieniu do bieżących spraw, jak i w razie rozwiązania małżeństwa.

Na spotkanie u notariusza małżonkowie powinni zabrać:

• dowody osobiste lub paszporty w celu potwierdzenia tożsamości,
• odpis aktu małżeństwa, aby wykazać zawarty związek,
• dane dotyczące miejsca zamieszkania i numerów PESEL,
• w niektórych przypadkach także informacje o istotniejszych składnikach majątku, które mogą mieć wpływ na treść umowy.

Nie jest konieczne przedstawianie szczegółowego wykazu całego majątku, jednak warto być przygotowanym na pytania notariusza dotyczące sytuacji finansowej i majątkowej.

O czym pamiętać przy sporządzaniu umowy?

Najważniejszym elementem jest świadomość konsekwencji prawnych. Rozdzielność z wyrównaniem dorobków oznacza, że w trakcie małżeństwa każdy z małżonków odpowiada za swoje zobowiązania i samodzielnie zarządza swoimi aktywami. W praktyce daje to możliwość swobodnego zawierania umów, zaciągania kredytów czy inwestowania bez zgody współmałżonka.

Jednocześnie strony muszą wiedzieć, że w momencie ustania ustroju powstaje obowiązek rozliczenia. Oznacza to porównanie wartości majątków zgromadzonych przez każdego z małżonków i ewentualne przekazanie połowy różnicy osobie mniej zamożnej. Takie rozwiązanie bywa korzystne, gdy jedna osoba przez lata pracuje zawodowo, a druga zajmuje się domem i dziećmi, co ogranicza jej zdolności zarobkowe.

Ważne jest także, by małżonkowie mieli świadomość, że umowę można zmieniać lub rozwiązać, jeśli ich sytuacja się zmieni. Notariusz wyjaśni wszystkie aspekty prawne, przedstawi warianty i zadba o zgodność aktu z wolą stron.

Praktyczne znaczenie dla małżonków

Ten rodzaj umowy cieszy się coraz większym zainteresowaniem, ponieważ łączy dwa przeciwstawne elementy: indywidualną odpowiedzialność i zabezpieczenie przed nierównością majątkową. Z jednej strony chroni osobę bardziej przedsiębiorczą, która nie chce, aby jej majątek wchodził w skład wspólności. Z drugiej strony zabezpiecza małżonka, który z przyczyn osobistych lub rodzinnych nie ma takich samych możliwości gromadzenia dóbr.

Umowa ta bywa też atrakcyjna w sytuacjach, gdy jeden z małżonków prowadzi działalność gospodarczą. Rozdzielność ogranicza ryzyko związane z ewentualnymi długami przedsiębiorcy, a mechanizm wyrównania dorobków pozwala drugiej stronie zachować udział w majątku w chwili rozliczeń.