Co trzeba wiedzieć na temat sporządzanie małżeńskiej umowy majątkowej w trakcie trwania małżeństwa

Małżeńska umowa majątkowa zawierana w trakcie trwania małżeństwa to rozwiązanie prawne, które pozwala małżonkom na zmianę dotychczasowego ustroju majątkowego. W praktyce oznacza to, że para może w dowolnym momencie trwania małżeństwa wprowadzić rozdzielność majątkową, rozszerzyć wspólność majątkową, ograniczyć ją albo ustanowić rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków.

Podpisanie takiej umowy wymaga wizyty u notariusza i przyjęcia formy aktu notarialnego. Tylko taka forma gwarantuje jej ważność i skuteczność. Zmiana ustroju majątkowego nie działa wstecz – od momentu podpisania zaczyna obowiązywać nowe rozwiązanie, które nie wpływa na wcześniejsze stosunki majątkowe. To ma znaczenie zwłaszcza w sytuacjach, w których małżonkowie chcą wprowadzić nowy porządek w swoich finansach, lepiej chronić majątek przed ewentualnymi konsekwencjami działań jednego z nich lub uporządkować sytuację prawną przed planowanym rozwodem albo dziedziczeniem.

Kiedy warto podpisać małżeńską umowę majątkową?

Choć wiele osób kojarzy intercyzę jedynie z okresem narzeczeństwa, nic nie stoi na przeszkodzie, by umowę majątkową podpisać także w trakcie trwania małżeństwa. Co więcej, wiele par decyduje się na to rozwiązanie po latach wspólnego życia, w odpowiedzi na zmieniające się okoliczności.

Najczęściej o podpisaniu małżeńskiej umowy majątkowej myślą osoby, które:

• chcą wprowadzić rozdzielność majątkową z uwagi na prowadzenie działalności gospodarczej przez jednego z małżonków,
• planują zabezpieczyć majątek przed ewentualnymi długami współmałżonka,
• chcą uporządkować sytuację spadkową i oddzielić majątki osobiste,
• mają dzieci z wcześniejszych związków i chcą uniknąć problemów w przyszłości,
• zmieniają model zarządzania domowym budżetem i decydują się na finansową niezależność.

Nie brakuje także par, które po latach wspólnego pożycia decydują się na rozszerzenie wspólności majątkowej, na przykład o nieruchomości nabyte przez jednego z małżonków przed ślubem. W ten sposób budują wspólny majątek, który potem łatwiej podlega dziedziczeniu lub podziałowi.

W każdym przypadku decyzja powinna być przemyślana i poprzedzona rozmową między małżonkami. Podpisanie takiej umowy ma daleko idące konsekwencje i wpływa na codzienne życie finansowe.

Jak przebiega podpisanie umowy majątkowej u notariusza?

Podpisanie małżeńskiej umowy majątkowej wymaga wizyty w kancelarii notarialnej. Małżonkowie powinni pojawić się wspólnie i osobiście. Tego aktu nie można dokonać przez pełnomocnika, nawet dysponując notarialnie poświadczonym pełnomocnictwem. Obecność obu stron jest wymagana, ponieważ notariusz musi upewnić się, że obie osoby rozumieją treść dokumentu i dobrowolnie wyrażają zgodę na jego podpisanie.

Do sporządzenia umowy konieczne są:

• ważne dokumenty tożsamości (dowody osobiste lub paszporty),
• akt małżeństwa – najlepiej w formie odpisu skróconego,
• informacje o planowanym ustroju majątkowym, który ma obowiązywać od chwili podpisania umowy,
• opcjonalnie: zestawienie składników majątku lub dodatkowe dokumenty, jeśli planowane są szczegółowe zapisy dotyczące konkretnych przedmiotów.

Nie trzeba posiadać gotowego projektu umowy – notariusz przygotowuje treść dokumentu po rozmowie z małżonkami. Dobrze jest jednak wcześniej ustalić między sobą, jaki cel ma mieć zawarcie umowy i jaki model zarządzania majątkiem ma być wprowadzony.

W trakcie wizyty notariusz szczegółowo omawia treść aktu i odpowiada na pytania. Dopiero po wyrażeniu zgody przez obie strony dochodzi do podpisania umowy.

Warto pamiętać, że od momentu zawarcia umowy nowy ustrój majątkowy zaczyna obowiązywać i nie obejmuje zdarzeń sprzed jej podpisania.

Jakie są dostępne rodzaje ustrojów majątkowych?

Małżonkowie mogą w trakcie trwania małżeństwa zmienić swój ustrój majątkowy na jeden z kilku dopuszczalnych prawem wariantów:

• Rozdzielność majątkowa – każdy z małżonków posiada swój odrębny majątek, samodzielnie nim zarządza, odpowiada za własne zobowiązania i decyduje o zakupach czy inwestycjach. Majątek wspólny nie powstaje.
• Rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków – po zakończeniu małżeństwa (np. w wyniku rozwodu lub śmierci jednego z małżonków) dochodzi do wyrównania wartości zgromadzonego majątku, co ma na celu uwzględnienie wkładu obu stron w życie rodzinne.
• Rozszerzona wspólność majątkowa – wspólność majątkowa obejmuje nie tylko majątek nabyty po ślubie, ale także np. przedmioty nabyte wcześniej przez jednego z małżonków.
• Ograniczona wspólność majątkowa – pozwala na wyłączenie niektórych składników majątkowych ze wspólności, na przykład nieruchomości, działalności gospodarczej czy praw autorskich.

Dzięki elastyczności przepisów małżonkowie mogą dostosować zasady współwłasności do swojego stylu życia i potrzeb. Warto jednak zachować ostrożność i dążyć do równowagi – wybór odpowiedniego ustroju wymaga wiedzy, konsultacji i zrozumienia skutków prawnych.

O czym warto pamiętać przy zmianie ustroju majątkowego?

Zmiana ustroju majątkowego w trakcie małżeństwa to ważna decyzja, która niesie ze sobą skutki nie tylko formalne, ale także praktyczne. Dlatego dobrze wcześniej przemyśleć kilka kwestii.

Po pierwsze – nowy ustrój nie działa wstecz. Nie można nim objąć sytuacji majątkowych sprzed jego zawarcia. Jeśli małżonkowie chcą rozliczyć wcześniejsze zakupy czy inwestycje, będą musieli to zrobić osobno – np. poprzez umowę darowizny lub sprzedaży.

Po drugie – zmiana ustroju wpływa na odpowiedzialność za długi. W przypadku rozdzielności majątkowej, wierzyciele jednego z małżonków nie mogą dochodzić swoich roszczeń z majątku drugiego. To może stanowić ochronę, ale wymaga również odpowiedniej dokumentacji, np. wobec banków czy urzędów.

Po trzecie – konieczne może być zgłoszenie zmiany ustroju do odpowiednich instytucji, takich jak urząd skarbowy, banki, wspólnicy w firmie czy ZUS. W przeciwnym razie nowe zasady mogą nie zostać uwzględnione przy ocenie sytuacji finansowej.

Po czwarte – nie każda umowa majątkowa przynosi korzyści w każdej sytuacji. Warto więc omówić swoją decyzję z notariuszem i ewentualnie zasięgnąć opinii doradcy prawnego lub finansowego.

Czy można zmieniać umowę majątkową wielokrotnie?

Małżonkowie mogą dowolnie i wielokrotnie zmieniać swój ustrój majątkowy. Jeśli po latach od zawarcia rozdzielności zdecydują się na powrót do wspólności, wystarczy ponownie udać się do notariusza i zawrzeć nową umowę. Nie istnieją ograniczenia co do liczby takich zmian, o ile obie strony wyrażają zgodę. Taka elastyczność pozwala na dostosowanie przepisów do zmieniającej się sytuacji życiowej, np. zmiany pracy, planów inwestycyjnych, narodzin dzieci czy przeprowadzki za granicę. Każda kolejna zmiana wymaga osobnej umowy, która również musi zostać sporządzona w formie aktu notarialnego.