Co trzeba wiedzieć na temat sporządzania aktu poświadczenia dziedziczenia

Sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia to jedna z najważniejszych czynności dokonywanych przez notariusza w zakresie spraw spadkowych. Dokument ten stanowi notarialne potwierdzenie nabycia spadku, które ma taką samą moc prawną jak postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku. Dla wielu osób jest to procedura zdecydowanie szybsza, prostsza i często bardziej dogodna niż droga sądowa. Choć może się wydawać skomplikowana, odpowiednie przygotowanie oraz zrozumienie procesu znacznie ją ułatwia.

Czym jest akt poświadczenia dziedziczenia?

Akt poświadczenia dziedziczenia to dokument sporządzany przez notariusza, który potwierdza, kto i w jakim udziale nabył spadek po zmarłym. Może on dotyczyć dziedziczenia zarówno na podstawie ustawy, jak i testamentu, o ile spełnione zostaną odpowiednie warunki formalne.Akt ten może być sporządzony tylko wtedy, gdy wszyscy spadkobiercy są zgodni co do jego treści, a sytuacja prawna po zmarłym nie budzi żadnych wątpliwości. Notariusz nie może dokonać poświadczenia dziedziczenia, jeśli istnieje spór co do praw do spadku lub jeśli istnieje więcej niż jeden testament sprzeczny ze sobą. Poświadczenie dziedziczenia ma skutki takie same jak orzeczenie sądu – stwierdza nabycie praw do spadku, dzięki czemu spadkobiercy mogą swobodnie rozporządzać odziedziczonym majątkiem, np. sprzedać nieruchomość, przepisać samochód czy wypłacić środki z konta bankowego zmarłego.

Jak przebiega procedura u notariusza?

Proces sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia u notariusza składa się z kilku etapów. Całość może zostać przeprowadzona już podczas jednej wizyty, pod warunkiem że zostały wcześniej przygotowane wszystkie niezbędne dokumenty oraz ustalono skład osobowy spadkobierców.

1. Umówienie wizyty i wstępne ustalenia

Zainteresowani spadkobiercy kontaktują się z wybranym notariuszem w celu umówienia spotkania. Warto już wtedy poinformować notariusza o szczegółach sprawy – czy dziedziczenie następuje na podstawie ustawy czy testamentu, ilu jest spadkobierców oraz czy wszyscy są zgodni. Pozwoli to ocenić, czy możliwe będzie sporządzenie aktu oraz jakie dokumenty należy przygotować.

2. Sporządzenie protokołu dziedziczenia

Na samym początku notariusz sporządza protokół dziedziczenia, który zawiera oświadczenia wszystkich uczestników – w szczególności o śmierci spadkodawcy, istnieniu lub braku testamentu oraz o osobach uprawnionych do dziedziczenia. Każdy z uczestników składa oświadczenie pod rygorem odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznania.

3. Sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia

Jeśli nie pojawią się żadne przeszkody, notariusz może od razu przejść do sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia. Dokument ten wskazuje, kto dziedziczy spadek i w jakim udziale. Akt zostaje zarejestrowany w Rejestrze Spadkowym, a jego wypis

Jak się przygotować do sporządzenia aktu?

Przed wizytą u notariusza warto odpowiednio się przygotować – brak wymaganych dokumentów lub niepełne informacje mogą uniemożliwić sporządzenie aktu lub znacząco wydłużyć cały proces.

Dokumenty, które należy zabrać

Do najważniejszych dokumentów niezbędnych podczas sporządzania aktu poświadczenia dziedziczenia należą:

• Odpis aktu zgonu spadkodawcy.
• Odpis aktu małżeństwa spadkodawcy (jeśli pozostawał w związku małżeńskim).
• Odpisy aktów urodzenia lub małżeństwa wszystkich spadkobierców (w zależności od sytuacji – dla potwierdzenia tożsamości i pokrewieństwa).
• Testament, jeśli został sporządzony – w oryginale.
• Numer PESEL zmarłego – niezbędny do rejestracji w Rejestrze Spadkowym.
• Dane osobowe wszystkich spadkobierców (imię, nazwisko, PESEL, adres).
• Dokumenty dotyczące majątku spadkowego, np. wypis z księgi wieczystej nieruchomości, umowy, potwierdzenia salda kont bankowych itp. – nie są obowiązkowe, ale mogą być pomocne.

Dodatkowo każdy spadkobierca musi mieć przy sobie ważny dokument tożsamości.

Wymagana obecność spadkobierców

Wszyscy spadkobiercy ustawowi lub testamentowi muszą osobiście stawić się u notariusza i złożyć zgodne oświadczenia. Nie można ustanowić pełnomocnika do reprezentowania przy poświadczeniu dziedziczenia. W przypadku nieobecności jednej z osób – nawet z ważnych powodów – notariusz nie będzie mógł przeprowadzić procedury.

Wcześniejsze dziedziczenie lub sprawy sądowe

Jeśli w sprawie spadku toczyło się wcześniej postępowanie sądowe, lub inny notariusz sporządził już akt poświadczenia dziedziczenia po tej samej osobie, należy o tym poinformować. Tylko pierwszy akt poświadczenia dziedziczenia ma moc prawną – każda próba ponownego poświadczenia będzie nieskuteczna.

Na co zwrócić uwagę przy poświadczeniu dziedziczenia?

Brak testamentu lub wiele testamentów

W przypadku braku testamentu dziedziczenie następuje według ustawy. Jeśli jednak spadkodawca zostawił testament, jego treść musi być jednoznaczna i zgodna z przepisami prawa. Gdy istnieje więcej niż jeden testament lub jego zapisy są niejasne, notariusz może odmówić sporządzenia aktu i zalecić skierowanie sprawy do sądu.

Obecność długów spadkowych

Nabycie spadku wiąże się nie tylko z przejęciem aktywów, ale także odpowiedzialnością za długi spadkodawcy. Notariusz poinformuje o tym spadkobierców i zapyta, czy chcą przyjąć spadek wprost, z dobrodziejstwem inwentarza, czy też go odrzucić. Oświadczenia w tej sprawie można złożyć w terminie 6 miesięcy od dnia uzyskania wiedzy o tytule do dziedziczenia.

Opłaty i koszty notarialne

Sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia wiąże się z kosztami. Składają się na nie m.in.:

• taksa notarialna za sporządzenie protokołu i aktu,
• opłata za rejestrację dokumentu w Rejestrze Spadkowym,
• podatek od czynności cywilnoprawnych (jeśli dotyczy).

Wysokość tych opłat jest ustalana zgodnie z obowiązującymi przepisami, jednak można je wcześniej uzgodnić z kancelarią.