Od kiedy notariusze zaczęli swoją działalność w Polsce? Kiedy został sporządzony najstarszy dokument notarialny? Sprawdź historyczne ciekawostki, dotyczące tego ważnego zawodu prawniczego.

Notariat na świecie. Początki

Pierwsze wzmianki o zawodzie, który bardzo przypomina to, co dzisiaj robi notariusz, są już z III wieku naszej ery. To wtedy w Rzymie działali tabelliones. Ludzie zwracali się do nich, aby spisać różnego rodzaju umowy oraz testamenty. Wspomniani fachowcy pomagali również w sporządzaniu skarg na decyzje administracyjne. Choć nie działał wtedy kalkulator opłaty notarialnej, to tabelliones byli szanowanymi obywatelami miasta.

Rozwój notariatu na świecie w kolejnych latach związany był mocno z terenem dzisiejszych Włoch. To właśnie tam wprowadzono przymus notarialny, zaś w X wieku czymś naturalnym było sporządzanie testamentów czy różnego rodzaju umów.

Rozwój notariatu na świecie ściśle związany był z działaniem sądów kościelnych. Był on częściej spotykany w krajach europejskich niż jego odpowiednik świecki. To zresztą arcybiskup gnieźnieński Jakub II Świnka w roku 1284 mianował pierwszych notariuszy na ziemiach polskich. Oczywiście za zgodą papieża Marcina IV.

Pierwsze dokumenty notarialne w Polsce

W roku 1287 notariusz Budzisław stworzył pierwszy notarialny dokument w Polsce. Nie wiadomo, czy były to dokumenty potrzebne do sprzedaży działki czy może ugoda alimentacyjna u notariusza. XIV wiek przyniósł rozwój notariatu. Historycy wskazują, że było to spowodowane współpracą z Zakonem Krzyżackim, która wymagała podpisywania stosownych aktów.

Notariusz – zawód zaufania publicznego

Zawód notariusza zawsze kojarzył się niezwykle pozytywnie. Szczególnie w okresie zaborów był kojarzony z polskością, tradycją i wszystkim, co dobre. W momencie odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918 roku należało dokonać ujednolicenia działań przedstawicieli tego zawodu ze wszystkich trzech zaborów. Prawo bowiem w zaborze pruskim, austriackim oraz rosyjskim różniło się w kwestii notariatu.

Notariusze w czasach najnowszych

Po II wojnie światowej notariusze musieli mierzyć się z zupełnie nową rzeczywistością. Stali się państwowymi urzędnikami, którzy odpowiadali za szereg czynności w zupełnie nowej, politycznej rzeczywistości.  Po roku 1990 wszystko zmieniło się i obecnie notariusze pracują zgodnie z ustawą Prawo o notariacie z 14 lutego 1991 roku.

Krajowa Rada Notarialna co roku publikuje sprawozdanie i ocenę stanu notariatu za poprzedni rok. Według danych, zawartych w tym opracowaniu, w 2021 roku na terenie naszego kraju działało 3806 notariuszy.

Najwięcej przedstawicieli tego zawodu jest w izbie: warszawskiej (666 osób), krakowskiej – (453 osoby) oraz gdańskiej (442 osoby). Zgodnie z danymi, które udostępniła Krajowa Rada Notarialna w 2021 roku polscy notariusze prowadzili 3106 kancelarii notarialnych, w tym aż 2491 było prowadzonych przez jednego notariusza.