Depozyt notarialny daje nam możliwość na skuteczne zabezpieczenie transakcji np. sprzedaży mieszkania. W Polsce to rozwiązanie nie cieszy się zbytnią popularnością. Może wynikać to z niewystarczającej wiedzy klientów na ten temat lub niechęci do dodatkowych kosztów, które musieliby ponieść. Warto jednak zdać sobie sprawę, że jest to jedno z najbezpieczniejszych rozwiązań, które pozwala zabezpieczyć interesy obu stron transakcji. Jeśli jesteś sprzedającym, to masz pewność, że kupujący dysponuje wymaganą kwotą. Z kolei jako kupujący możesz podjąć się próby negocjowania warunków transakcji, ponieważ masz zabezpieczone środki przeznaczone na nabycie nieruchomości. Formę depozytu stosuje się zazwyczaj w umowach zakupu nieruchomości bez udziału kredytu.
To prawo jest zapisane w ustawie z dnia 14 lutego 1991 roku – Prawo o notariacie. Zgodnie z art. 108 tej ustawy, notariusz w związku z dokonywaną w jego kancelarii czynnością ma prawo przyjąć na przechowanie, w celu wydania ich osobie wskazanej przy złożeniu lub jej następcy prawnemu, papiery wartościowe albo pieniądze w walucie polskiej lub obcej.
Pamiętajmy jednak o tym, że depozyt notarialny jest dobrowolny. Oznacza to, że klienci mogą z niego skorzystać na życzenie, ani notariusz, ani druga strona umowy nie mogą ich do tego zmusić.
Przyjęcie środków do depozytu – formalności
Podkreślmy to jeszcze raz – przekazanie środków do depozytu notarialnego jest to godny zaufania sposób zabezpieczenia transakcji, bezpieczniejszy nawet niż np. dobrowolne poddanie się egzekucji, co do zapłaty ceny. Notariusz z przyjęcia kwoty pieniędzy do depozytu sporządza protokół. Powinien on szczegółowo określać kluczowe elementy. Pierwszym są warunki wypłaty lub wydania depozytu. Druga to termin oraz osoba, na rzecz której ma nastąpić wydanie. Poza tym wspomniane kwestie powinny być warunkami, których wypełnienie można obiektywnie stwierdzić (bez interpretacji czy oceny).
Tak, jak mówi o tym ustawa, depozyt notarialny mogą być przekazane wyłącznie pieniądze (w walucie polskiej lub obcej) lub papiery wartościowe. Chodzi tutaj tylko o papiery wartościowe mające „formę dokumentu”. Papiery wartościowe zdematerializowane nie mogą być przedmiotem depozytu notarialnego.
W chwili sporządzania protokołu środki muszą być już zaksięgowane na koncie depozytowym notariusza (uściślając – powinny się tam znaleźć już na dzień przed transakcją). Dodajmy, że notariusz posiada specjalne konto bankowe przeznaczone wyłącznie do tych celów. Klient umieszczający gotówkę w depozycie dokładnie informuje, jakie są warunki: kiedy i komu notariusz może wypłacić środki z depozytu. Przykładowo – pieniądze zostaną wypłacone stronie sprzedającej po zawarciu umowy sprzedaży. Protokół przyjęcia środków finansowych do depozytu sporządzany jest najczęściej w trakcie zawarcia przedwstępnej umowy sprzedaży. Oprócz tego zdarza się jeszcze, że środki są przyjmowane do depozytu u notariusza przy spłacie lub dopłacie przy podziale majątku wspólnego, lub zniesieniu współwłasności.
Jeżeli, jako strona sprzedająca czujecie obawy czy na pewno otrzymacie środki z depozytu albo, czy nie ma ryzyka, że druga strona wycofa zdeponowane pieniądze, to nie ma obaw. Jeżeli notariusz przyjął przedmiot do depozytu z konkretnymi wytycznymi wydania, jego zastrzeżeniem wskazanej osobie trzeciej, wtedy nie wchodzi w rachubę odwołanie tego zastrzeżenia ani przez notariusza, ani przez depozytora.
Depozyt materialny – kalkulator opłaty notarialnej
Koszt depozytu materialnego określa Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 czerwca 2004 roku w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej. Koszty wynoszą połowę stawki maksymalnej przewidzianej dla danej kwoty. Do tego należy doliczyć podatek VAT (23%) oraz ewentualny koszt wypisów aktu notarialnego.
Korzyści płynące z depozytu notarialnego
Depozyt zapewnia bezpieczeństwo obrotu nieruchomościami i zabezpiecza interesy obydwu stron. Jest to potwierdzenie sprzedającemu tego, że kupujący posiada wymagane środki, a on nie jest zobowiązany do przekazania pieniędzy na konto sprzedającego przed sfinalizowaniem transakcji. Notariusza obowiązuje tajemnica zawodowa, więc oprócz niego i stron nikt nie dowie się o korzystaniu z depozytu. Ponadto notariusz jako osoba stojąca na straży prawa i pracownik zaufania publicznego jest gwarantem, że środki są bezpieczne, a transakcja odbędzie się bezproblemowo.
Może się tak zdarzyć, że kupując, jak i sprzedając mieszkanie, spotkamy się z prośbą o założenie depozytu u notariusza. Warto, to rozważyć, ponieważ nie ma większej gwarancji bezpieczeństwa transakcji.
