Wspólność majątkowa małżeńska jest najczęściej wybieranym ustrojem majątkowym w Polsce, ponieważ powstaje automatycznie w momencie zawarcia małżeństwa. Jednak nie dla każdej pary jest to rozwiązanie korzystne. Zdarza się, że małżonkowie prowadzą odrębne działalności gospodarcze, mają różne priorytety finansowe lub po prostu chcą jasno oddzielić swoje majątki. W takich przypadkach pomocna może być rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków, która pozwala zachować niezależność, a jednocześnie dba o równość i uczciwość wobec drugiej osoby.
Na czym polega rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków?
Rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków to rozwiązanie, które łączy w sobie dwa podejścia: niezależność finansową i zasadę sprawiedliwości. Oznacza to, że w trakcie trwania małżeństwa każdy z małżonków gromadzi majątek samodzielnie. Każdy z nich może swobodnie zarządzać swoimi środkami, zaciągać zobowiązania, inwestować czy prowadzić firmę bez konieczności uzyskiwania zgody współmałżonka.
Jednocześnie ustrój ten wprowadza mechanizm, który działa po zakończeniu małżeństwa – przy rozwodzie, unieważnieniu lub śmierci jednego z małżonków. Wtedy następuje porównanie dorobków, czyli wartości majątku, który każdy z małżonków zgromadził w czasie trwania małżeństwa. Jeśli różnica jest duża, małżonek, który dorobił się mniej, może żądać wyrównania. Dzięki temu rozwiązaniu system łączy niezależność z poczuciem sprawiedliwości i współpracy, które towarzyszy wspólnemu życiu. W praktyce oznacza to, że jeśli jedno z małżonków osiągało w czasie trwania związku znacznie wyższe dochody, drugie nie zostaje pozbawione udziału w dorobku. Jest to bezpieczna forma rozdzielności, która nie prowadzi do nierówności finansowej między małżonkami.
Jak sporządza się akt notarialny ustanowienia rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków?
Aby wprowadzić ten ustrój, konieczne jest zawarcie umowy majątkowej małżeńskiej w formie aktu notarialnego. Nie wystarczy ustne porozumienie ani zwykła umowa pisemna. Wizyta u notariusza ma zagwarantować, że obie strony dokładnie rozumieją skutki prawne i finansowe takiej decyzji. Podczas spotkania notariusz wyjaśnia zasady działania rozdzielności z wyrównaniem dorobków, informuje o prawach i obowiązkach stron oraz sporządza akt notarialny, który staje się wiążący z chwilą podpisania. Małżonkowie mogą w nim zawrzeć dodatkowe postanowienia na przykład określić, które składniki majątku nie będą uwzględniane przy późniejszym wyrównaniu.
Umowa może zostać zawarta zarówno przed ślubem, jak i w trakcie trwania małżeństwa. W drugim przypadku staje się skuteczna od momentu podpisania aktu. Oznacza to, że od tej chwili każdy z małżonków prowadzi osobny majątek. Jeśli małżonkowie chcą powrócić do wspólności ustawowej, mogą to zrobić również w formie aktu notarialnego. Ustrój majątkowy nie jest wyborem raz na zawsze, lecz elastycznym rozwiązaniem dopasowanym do zmieniających się potrzeb rodziny.
Dlaczego warto rozważyć rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków
Wiele par decyduje się na ten rodzaj umowy, gdy chce zachować równowagę między wspólnotą a samodzielnością finansową. Rozdzielność majątkowa daje poczucie bezpieczeństwa osobom prowadzącym działalność gospodarczą. W przypadku długów jednego z małżonków wierzyciel nie może sięgnąć po majątek drugiego. Jednocześnie mechanizm wyrównania dorobków chroni przed sytuacją, w której jedna strona po latach małżeństwa zostaje z niczym, mimo że wspólnie budowała dobrobyt rodziny. W praktyce taki ustrój wybierają osoby, które chcą w sposób uczciwy i nowoczesny podejść do kwestii finansów w małżeństwie. To także rozwiązanie dla par, które planują małżeństwo z późniejszym rozdzieleniem odpowiedzialności majątkowej, ale nie chcą całkowicie rezygnować z idei wspólnego dorobku. Rola notariusza w tym procesie jest nie do przecenienia. To on dba o to, by obie strony rozumiały konsekwencje podpisywanego aktu i miały świadomość, jak rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków wpłynie na ich codzienne życie. Notariusz pełni tu rolę gwaranta bezpieczeństwa i przejrzystości.