Co trzeba wiedzieć na temat sporządzania umowy użyczenia np. lokalu?

Umowa użyczenia to porozumienie, w którym jedna strona – użyczający – zobowiązuje się oddać drugiej stronie – biorącemu – określoną rzecz do bezpłatnego korzystania przez czas oznaczony lub nieoznaczony. W praktyce najczęściej dotyczy to lokalu mieszkalnego, biurowego czy użytkowego, ale przedmiotem użyczenia mogą być również inne rzeczy ruchome i nieruchomości. Cechą charakterystyczną takiej umowy jest jej nieodpłatny charakter. Biorący w użyczenie nie płaci wynagrodzenia, choć może być zobowiązany do ponoszenia kosztów związanych z bieżącym użytkowaniem, takich jak opłaty eksploatacyjne czy rachunki za media.

Choć przepisy nie wymagają, aby umowa użyczenia była zawierana w obecności notariusza, w wielu sytuacjach sporządzenie aktu notarialnego stanowi najlepsze rozwiązanie. Nadaje ono dokumentowi większą moc dowodową i pozwala uniknąć nieporozumień. Notariusz czuwa nad tym, aby treść była jednoznaczna, zgodna z wolą stron i prawidłowo zabezpieczała interesy zarówno użyczającego, jak i biorącego.

Na czym polega umowa użyczenia lokalu?

Umowa użyczenia lokalu polega na tym, że właściciel nieruchomości pozwala innej osobie korzystać z niej bez pobierania czynszu. Biorący w użyczenie otrzymuje więc prawo użytkowania, ale nie nabywa prawa własności ani prawa do dalszego rozporządzania lokalem. Tego rodzaju porozumienia zawierają często osoby blisko spokrewnione lub zaprzyjaźnione. Spotyka się je również w relacjach biznesowych – przykładowo przedsiębiorca może udostępnić bezpłatnie pomieszczenie innej firmie w ramach współpracy.

W treści umowy powinny znaleźć się szczegółowe informacje dotyczące przedmiotu użyczenia. Należy wskazać adres lokalu, jego powierzchnię, przeznaczenie oraz ewentualne ograniczenia w użytkowaniu. Warto także określić, jakie koszty biorący w użyczenie zobowiązuje się ponosić i czy wolno mu wprowadzać zmiany w lokalu, takie jak remonty czy prace adaptacyjne. Precyzyjne ujęcie obowiązków i praw stron pozwala uniknąć konfliktów w przyszłości.

Umowa użyczenia może być zawarta na czas określony lub bezterminowo. Jeżeli strony wybiorą czas nieoznaczony, użyczający ma prawo wypowiedzieć umowę z zachowaniem rozsądnego terminu. Sporządzenie aktu notarialnego dodatkowo wzmacnia pozycję stron w razie sporu, ponieważ dokument ten stanowi pełny dowód czynności prawnej.

Jak przygotować się do sporządzenia umowy?

Aby sporządzić umowę użyczenia w formie notarialnej, należy zgromadzić odpowiednie dokumenty. Użyczający musi przedstawić tytuł prawny do nieruchomości, czyli dokument potwierdzający, że jest jej właścicielem. Może to być odpis z księgi wieczystej, akt notarialny nabycia nieruchomości, decyzja administracyjna albo inne prawomocne orzeczenie. Notariusz na tej podstawie potwierdzi, że osoba oddająca lokal faktycznie ma do tego prawo.

Obie strony muszą posiadać ważne dokumenty tożsamości – dowód osobisty lub paszport. Bez ich okazania sporządzenie aktu nie jest możliwe. Warto również przygotować dane kontaktowe stron, które zostaną wpisane do treści umowy.

Przed wizytą w kancelarii notarialnej strony powinny ustalić, na jak długo lokal zostanie oddany do używania, jakie koszty eksploatacyjne przejmuje biorący w użyczenie i jakie są jego obowiązki dotyczące utrzymania lokalu. Warto też omówić kwestie związane z możliwością wcześniejszego rozwiązania umowy, a także z odpowiedzialnością za ewentualne szkody.

Jeżeli lokal ma być użyczony przedsiębiorcy, konieczne może być także przedstawienie numeru NIP, REGON lub odpisu z Krajowego Rejestru Sądowego. Dzięki temu notariusz uzupełni dokument o wymagane dane i zadba o zgodność umowy z przepisami.

O czym należy pamiętać przy zawieraniu umowy użyczenia?

Choć użyczenie jest umową nieodpłatną, warto pamiętać, że biorący w użyczenie ma określone obowiązki. Musi korzystać z lokalu zgodnie z jego przeznaczeniem i dbać o niego tak, jak o własną rzecz. Odpowiada także za szkody wyrządzone przez osoby, które wprowadził do lokalu. Jeżeli lokal wymaga bieżących napraw związanych z normalnym użytkowaniem, powinien je wykonywać biorący. Większe remonty i inwestycje pozostają po stronie właściciela, chyba że umowa stanowi inaczej.

Użyczający powinien pamiętać, że oddając lokal w użyczenie, nie traci prawa do niego. W każdej chwili może sprawdzić, w jaki sposób biorący korzysta z nieruchomości, a w przypadku nadużyć lub braku dbałości o przedmiot umowy – może ją wypowiedzieć. Sporządzenie umowy w formie aktu notarialnego pozwala jasno określić te zasady i ułatwia ich egzekwowanie.

Niezwykle istotne jest również to, aby biorący w użyczenie wiedział, że nie wolno mu podnajmować lokalu ani oddawać go do używania osobom trzecim bez zgody właściciela. Tego rodzaju działania mogą stanowić podstawę do natychmiastowego rozwiązania umowy i pociągnięcia go do odpowiedzialności.

Strony muszą mieć świadomość także konsekwencji podatkowych. Choć umowa użyczenia nie wiąże się z wynagrodzeniem, w niektórych sytuacjach może rodzić obowiązki podatkowe. Notariusz poinformuje strony o potencjalnych zobowiązaniach i wyjaśni, jakie dokumenty należy złożyć w urzędzie skarbowym.

Sporządzenie umowy użyczenia, zwłaszcza dotyczącej lokalu, to proces wymagający staranności i jasnego określenia obowiązków stron. Użyczający oddaje lokal do bezpłatnego korzystania, a biorący zobowiązuje się korzystać z niego zgodnie z ustaleniami i dbać o jego stan. Choć przepisy nie wymagają formy aktu notarialnego, zawarcie umowy u notariusza daje poczucie bezpieczeństwa i eliminuje ryzyko sporów. Do sporządzenia dokumentu potrzebne są m.in. dokumenty tożsamości stron oraz tytuł prawny do nieruchomości. Warto również zawczasu ustalić zasady korzystania z lokalu, czas trwania umowy i sposób jej rozwiązania. Dzięki temu obie strony zyskują pewność, że porozumienie jest jasne, kompletne i skutecznie zabezpiecza ich interesy.