Jak wskazuje nazwa, darowizna jest prawnym określeniem na przekazanie czegoś osobie fizycznej czy też osobie prawnej bez nakładania na nią obowiązku zapłaty. Początki aktów prawnych dotyczących darowizn sięgają nawet średniowiecza. Już wtedy spisywano akty prawne, potwierdzające przekazanie darowizny. Dziś również warto znać zasady i prawo dotyczące przekazywania i otrzymywania darowizn. W naszym artykule przybliżamy tę tematykę – zapraszamy do lektury.
Czym jest darowizna w ujęciu prawnym?
W Polsce zapisy prawne dotyczące darowizny znajdziemy w Kodeksie cywilnym. Wyżej stworzyliśmy ogólną i uniwersalną definicję darowizny, jednak zawsze warto zajrzeć do źródła – nie trzeba zapewne przypominać, że w przypadku przepisów prawnych każde słowo ma znaczenie.
Oto definicja darowizny, którą znajdziemy w Art. 888 Kodeksu cywilnego:
„Przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku”.
Darowizną mogą być przedmioty – cenne pamiątki, a także sprzęty, maszyny, czy nawet lokale. Warto pamiętać, że przekazanie w darowiźnie nieruchomości czy spadku może być bardziej skomplikowane, ponieważ tutaj zawsze wymagany jest akt notarialny.
Za to w przypadku różnego rodzaju mniejszych dóbr czy sprzętów, warto spisać akt notarialny, lecz nie jest on zawsze niezbędny.
Kiedy możemy uniknąć jego spisania? W każdym przypadku, kiedy przekazanie przedmiotu darowizny następuje natychmiastowo po zawarciu umowy, na przykład w prostej formie pisemnej pomiędzy darczyńcą i obdarowywanym. Umowa notarialna nie jest potrzebna właśnie wtedy, gdy darowizna została już przekazana.
Może to więc dotyczyć przekazania samochodu, pamiątek czy innych własności majątkowych darczyńcy.
W przypadku spadku istotną wiedzą będzie też rozróżnienie darowizny od zachowku. Jeżeli jesteś spadkobiercą ustawowym, możesz od spadkobierców darowizny dochodzić wypłacenia zachowku, czyli określonej kwoty pieniędzy.
Darowizna – obowiązki i podstawowe zasady
Choć istnieją wyjątki od dokumentów sporządzanych przez notariusza, przyjmuje się ogólną zasadę, czy darczyńca musi posiadać oświadczenie wykonane przez notariusza, z kolei obdarowywany nie ma takiego odgórnego nakazu – jego oświadczenie może mieć inną formę.
Warto wiedzieć, że po obydwu stronach może być więcej niż jedna osoba fizyczna. W przypadku, kiedy nie istnieje możliwość fizycznego podzielenia przedmiotu darowizny na więcej niż jednego obdarowywanego, istnieje przykładowo możliwość podziału udziałów w wartości przekazywanej darowizny.
Co ciekawe, darowizna może też przybrać formę umorzenia, najczęściej jest to realizowane w formie umorzenia długu obdarowywanego od darczyńcy.
Kolejna kwestia prawna, o której nie można zapomnieć to podatek od darowizny. Istnieją trzy grupy podatkowe, do każdej należą konkretne grupy osób. W I grupie podatkowej znajdują się na przykład małżonkowie czy dzieci, w II grupie podatkowej znajdziemy głównie rodzinę dalszego stopnia niż I i II, a III grupa podatkowa obejmuje wszystkich pozostałych obdarowywanych.
Jak wysoki jest podatek od darowizny? Kwota będzie mieściła się w przedziale 3% do 20% wartości darowizny. Istnieją także kwoty wolne od podatku – poniżej wskazanego pułapu nie musisz uiszczać płatności podatkowej. Pamiętaj jednak, że kwoty darowizn sumują się na przestrzeni 5 lat, więc jeżeli w ciągu tego okresu łączna wartość Twoich darowizn przewyższy pułap kwoty wolnej od podatku, nastąpi konieczność uiszczenia należności podatkowej.
Należy też pamiętać, że obdarowywana organizacja czy osoba fizyczna powinna złożyć formularz CIT-D o darowiźnie do rozliczenia podatkowego.
Darowizna a akty notarialne
Wiemy już, że ogólna zasada zakłada tworzenie aktów notarialnych na okoliczność przekazania darowizny, a także, że istnieją wyjątki od ogólnej reguły.
Zakładając jednak, że chcesz sporządzić akt notarialny, doradzimy, jak przygotować się do wizyty u notariusza.
Na każdą wizytę musisz zabrać ze sobą podstawowe dokumenty, potrzebne niezależnie od celu wizyty. W przypadku osoby fizycznej są to dane takie jak imię, nazwisko, imiona i nazwiska rodziców, numer PESEL czy też dane dotyczące dowodu osobistego. Jeżeli wybierasz się do notariusza jako osoba prawna, zabierz także numer NIP i REGON, odpis z KRS, dany osób fizycznych reprezentujących osobę prawną i uchwałę organu o zgodzie na wykonywanie czynności.
Poza podstawowymi dokumentami musisz także uwzględnić dokumenty potrzebne stricte do spisania aktu o darowiźnie. Jeżeli dotyczy on przykładowo przekazania w ramach darowizny nieruchomości lub samochodu, potrzebne będą wypisy z księgi wieczystej czy rejestru budynków, wszelkie dokumenty dotyczące własności mieszkania czy umów ze spółdzielnią mieszkaniową. W przypadku pojazdu niezbędne będą dokumenty dotyczące samochodu, jak karta pojazdu i dowód rejestracyjny.
