Prawa autorskie na pierwszy rzut oka mogą sprawiać wrażenie dość zawiłych przepisów. Jednak wiedzy dotyczącej ich stosowania i egzekwowania potrzebuje wiele osób. Od twórców z dziedziny sztuki i kultury, poprzez tłumaczy, aż po większość wykonawców usług na umowę dzieło. Prawa autorskie dotyczą więc również marketingowców, grafików czy osób wykonujących strony internetowe. Jak wygląda kwestia praw autorskich w przypadku wykonywania usługi dla klienta, który będzie stale korzystał ze stworzonego przez wykonawcę dzieła? Czym różnią się autorskie prawa osobiste od autorskich praw majątkowych? Na wszystkie te i wiele innych pytań odpowiedzi znajdziesz w naszym artykule. Tłumaczymy również, na czym będą polegały czynności notarialne dotyczące praw autorskich. Zapraszamy do lektury.
Czym są prawa autorskie osobiste?
Najprostsza odpowiedź brzmi: jest to prawo do autorstwa danego dzieła czy innej usługi określonej w Oddziale 1. Art. 16 Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Autor danego dzieła ma niezbywalne prawo osobiste do stworzonego dzieła czy innej usługi. Jak możemy odczytać w zapisie ustawy:
„[…] autorskie prawa osobiste chronią nieograniczoną w czasie i niepodlegającą zrzeczeniu się lub zbyciu więź twórcy z utworem, a w szczególności prawo do:
1) autorstwa utworu;
2) oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem albo do udostępniania go anonimowo;
3) nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania;
4) decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności;
5) nadzoru nad sposobem korzystania z utworu”.
Oznacza to, że nie można zrzec się osobistych praw autorskich. Twórca danego dzieła będzie zawsze figurował jako autor (lub tłumacz – należy bowiem pamiętać, że tłumaczenie jest rozpoznawane jako niezależne i osobne dzieło związane z tekstem pierwotnym).
Warto wiedzieć, że istnieje także prawo własności intelektualnej, które jest terminem-parasolem obejmującym dwa rodzaje praw: autorskich i przemysłowych. Prawo własności intelektualnej obejmuje takie przedmioty, jak na przykład znak towarowy, wzór przemysłowy, patent wynalazku czy też wzór użytkowy.
Czym są prawa autorskie majątkowe?
Prawa majątkowe to kolejna część Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, których treść musi znać każda osoba tworząca różne rodzaje grafik, utworów i tym podobnych usług. Prawa majątkowe zezwalają na korzystanie z utworu i eksploatowanie go. Prawa majątkowe są kluczową kwestią w zakresie umożliwienia zarabiania na wykonanym przez siebie utworze.
Jeżeli godzisz się na przekazanie praw majątkowych osobie, której świadczyłeś usługę, prawdopodobnie nie będziesz czerpać korzyści z użytkowanego utworu czy innego przedmiotu usług. Warto wiedzieć, że choć prawa autorskie osobiste są niezbywalne, pod uwagę brane są także dodatkowe zapisy i zgody ustalane na linii wykonawca-odbiorca usług.
Możesz zostać poproszony o podpisanie Klauzuli poufności, w ramach której będziesz zobowiązany do nie wykorzystywania treści wykonanych na rzecz klienta. Klauzula poufności może przykładowo obejmować takie usługi jak ghostwriting czy też pracę w dziedzinach marketingowych.
W ramach praw majątkowych uwzględniane są również takie kwestie jak odsprzedaż oryginałów utworów czy odsprzedaż zawodowa.
Jeżeli kojarzysz zasadę, która mówi, że prawa do utworu wygasają po 70-ciu latach i po tym okresie trafiają do domeny publicznej, zasada ta dotyczy właśnie autorskich praw majątkowych.
Czynności notarialne dotyczące praw autorskich
Prawa autorskie niestety często są naruszane. O ile w przypadku sytuacji, kiedy dokonywany jest plagiat drukowany czy ewidentne wykorzystanie cudzej pracy pod własnym nazwiskiem łatwiej jest dowieść naruszenia praw, o tyle prawa autorskie w internecie są trudniejsze do egzekwowania. Cudza praca rozprzestrzenia się w innych miejscach internetu w tempie ekspresowym.
Dlatego dobrą praktyką jest myślenie profilaktyczne i zabezpieczenie się na ewentualność kradzieży praw autorskich w internecie. Szczególnie często mamy do czynienia z taką sytuacją dotyczącą kradzieży strony internetowej czy jej autorskich elementów.
Notariusz może więc sporządzić protokół z otwarcia strony internetowej. Warto zainwestować w taką usługę, ponieważ zabezpiecza nas to na ewentualność kradzieży, a proces dochodzenia swoich spraw bez protokołu będzie dłuższy, trudniejszy i bardziej mozolny.
W takim protokole mogą znaleźć się zapisy potwierdzające moment otwarcia strony czy też jej zawartość.
A co dzieje się, kiedy już dojdzie do kradzieży praw do strony internetowej? Wtedy także warto odwiedzić notariusza, tym razem w celu zabezpieczenia dowodów. Będą to wydruki stron kradnących Twoje dzieło, potwierdzające kradzież. Zrób wydruk dowodu kradzieży jeszcze zanim skontaktujesz się z osobą, która jej dokonała – może ona szybko usunąć treści lub ukryć je, tym samym dowód kradzieży zniknie. Potwierdzenie tego faktu poprzez notariusza podniesie poziom wiarygodności Twoich dowodów. Również dlatego ważny jest spisany wcześniej protokół, jest to po prostu dobra „podkładka” na przyszłość.
