Jedną z częstych sytuacji, w której niezbędna będzie pomoc notariusza jest kwestia dziedziczenia nieruchomości po bliskiej zmarłej osobie. Proces ten wygląda odmiennie w zależności od tego, czy zmarły pozostawił po sobie testament czy też nie, a jeśli tak, to czy jest on prawomocny. O wszelkich niuansach dziedziczenia nieruchomości przeczytacie w dzisiejszym artykule.

Dziedziczenie nieruchomości, a także wszelkiego innego spadku znacznie ułatwia testament, zwłaszcza jeśli jest on spisany w formie aktu notarialnego. Jeśli jednak taki dokument nie istnieje, majątek zmarłego zostanie podzielony ustawowo, zgodnie z zapisami zawartymi w kodeksie cywilnym. Należy pamiętać, że prawomocny testament jest nadrzędny w stosunku do dziedziczenia ustawowego i zapisy w nim są wiążące. Dopiero w momencie jego braku następuje podział majątku zgodny z dziedziczeniem ustawowym.

Jak wygląda ustawowa kolejność dziedziczenia?

Według kolejności dziedziczenia ustawowego w pierwszej kolejności majątek należy się dzieciom zmarłego oraz małżonkowi. Istnieje jednak zastrzeżenie, że małżonek nie może dostać mniej niż ¼ całego spadku. Każdej z tych osób przypadają równe części.

W przypadku kiedy dziecko spadkodawcy nie żyje, wówczas równe części spadku przypadają dzieciom tego dziecka, jeśli takowe istnieją. Jeśli spadkodawca był bezdzietny, dziedziczenie obejmuje małżonka oraz rodziców osoby zmarłej, o ile Ci żyją. W takiej sytuacji mąż lub żona otrzymują połowę udziału w spadku, a reszta zostaje podzielona między rodziców.

Gdy małżonek spadkodawcy nie żyje lub gdy spadkodawca nie pozostawał w związku małżeńskim, wówczas prawo dziedziczenia przypada w całości na rodziców. Gdy ich również już nie ma, w kolejnej linii dziedziczy rodzeństwo spadkodawcy. Kiedy rodzeństwo nie żyje, ale pozostawiło po sobie dzieci, wówczas one dziedziczą w częściach równych jego część.

Jeśli natomiast spadkodawca nie zostawił żadnych ustawowych spadkobierców, w takiej sytuacji jego majątek przejmuje gmina ostatniego miejsca zamieszkania. A gdy nie da się ustalić, gdzie ostatnio mieszkał spadkodawca lub gdy znajdował się za granicą, wówczas majątek przejmuje Skarb Państwa.

Dokument potwierdzający prawo do spadku

Bez względu na to czy dziedziczenie nieruchomości i każdego innego majątku odbywa się drogą ustawową lub wynika z zapisów określonych w testamencie, spadkobierca powinien dążyć do potwierdzenia prawa do spadku. Takim potwierdzeniem jest stwierdzenie nabycia spadku przez sąd lub akt poświadczenia dziedziczenia sporządzony przez notariusza.

By stwierdzić nabycie spadku, mamy dwie możliwości – drogę sądową i notarialną. Każda z nich wygląda nieco inaczej i sprawdza się w różnych sytuacjach.

Stwierdzenie nabycia spadku na drodze sądowej

Stwierdzenie nabycia spadku na drodze sądowej rozpoczyna się od wizyty w sądzie rejonowym właściwym dla ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy. W instytucji należy złożyć odpowiedni wniosek, w którym zawrzemy dane osoby zmarłej – imię, nazwisko i adres zamieszkania. Ponadto niezbędny będzie także oryginalny odpis skrócony lub zupełny aktu zgonu spadkodawcy, a także odpis aktu urodzenia lub akt małżeństwa spadkobierców. Niezbędny będzie także odpis wniosku oraz załączników dla każdego z uczestników postępowania i na końcu podpis wnioskodawcy lub jego pełnomocnika.

Kiedy wyżej opisane dokumenty zostaną złożone do sądu, obowiązkiem instytucji jest wystosowanie wezwania do potencjalnych spadkobierców. Muszą oni stawić się w sądzie w ciągu 6 miesięcy, licząc od dnia, w którym dowiedzieli się o wezwaniu, i odrzucić lub przyjąć spadek.

Jeśli spadkobierca nie stawi się do sądu, by podjąć decyzję, wówczas zostanie pominięty w procesie przyznania majątku. Kiedy wszyscy zainteresowani zadecydują o przyjęciu lub odrzuceniu swojej części spadku, sąd wyznacza termin rozprawy.

Podczas rozprawy spadkowej następuje sprawdzenie czy spadkodawca pozostawił testament, sprawdzana jest również jego autentyczność. Ponadto sąd ustala również, kto jest spadkobiercą i komu przypada jaka część majątku. Ostatecznym efektem rozprawy jest wydanie postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku.

Postanowienie zawiera imiona i nazwiska spadkodawcy oraz innych spadkobierców oraz określa konkretny podział majątku między wszystkich zaangażowanych w sprawę.

Należy pamiętać, że dokument stwierdzający nabycie spadku nie zostaje wydany automatycznie przez sąd. By go uzyskać, należy złożyć w tej samej instytucji odpowiedni wniosek. Na podstawie uzyskanego dokumentu, można rozpocząć rozporządzanie swoją częścią uzyskanego majtku.

Podsumowanie

W tej części artykułu opisaliśmy procedurę stwierdzenia nabycia spadku na drodze sądowej. Jeśli natomiast wszyscy spadkobiercy będą między sobą zgodni, można wybrać zdecydowanie łatwiejszy sposób i udać się do notariusza, by uzyskać akt poświadczenia dziedziczenia. O szczegółach tego procesu przeczytacie w drugiej części artykułu.